سوراخ‌کاری

سوراخکاری (به انگلیسی: Drilling) نوعی فرایند برش است که با استفاده از پانچ و یا مته سوراخی با مقطع دایره‌ای روی قطعات ایجاد می‌شود.

به عبارت دیگر:

عملیات گردتراشی، در داخل سطوح کار، برای ایجاد سوراخ هایی با قطر و طول مشخص را سوراخکاری می گویند.

در فرایند سوراخکاری، سطوحی را که می خواهند سوراخ شود، آماده می کنند. برای افزایش سرعت و دقت در عملیات سوراخکاری و سری کاری در این زمینه تا ضخامت های مشخص شده از پانـچ استفاده می گردد. از دریل برای ایجاد سوراخ هایی گرد و منظم استفاده می شود.

ِ

 

ِ

مته‌ ی مارپیچ دارای دو لبه برشی است که روی هر کدام از این دامنه‌ها یک لبه قرار دارد. برای فرایند سوراخ کاری نرخ براده برداری به سادگی برابر حاصلضرب مساحت سطح مقطع سوراخ مته کاری شده در نرخ پیشروی مته است.

معمولاً مته‌های مارپیچ برای سوراخ‌هایی با طول کمتر از پنج برابر قطر مناسب است. برای طول‌های بیشتر، برداشتن هم‌زمان براده‌ها باعث بالا رفتن آن‌ها از خیاره می‌شود و رساندن روانکار به پایین قطعه مشکل خواهد بود.

مته‌هایی که مختص سوراخ کاری سوراخ‌های عمیق هستند، غالباً دارای سوراخ‌های داخلی هستند که با محور مته هم محور بوده به‌طوری‌که روانکار می‌تواند به لبه‌های برشی پمپ شود.

انواع سوراخ کاری در سطوح گوناگون با استفاده از ابزار مناسب:

سوراخ کاری ماشین مته

ماشین مته به انواع ماشین آلات و ابزار های سوراخکاری گفته می شود که با حرکت دورانی خود و اعمال نیرو به نقطه ای معین، سطوح مختلف را سوراخکاری می کند. البته فعالیت های متعدد دیگر نیز به جز سوراخکارى با آنها صورت می گیرد که بعضى از آن ها سنگ زنى، خزینه زنى، برقوزنى، صیقل کارى و قلاویزکارى نام دارند که به اختصار تعریف هرکدام بیان می گردد.

۱- خزینه کاری (fluxing)

خزینه کاری یعنی براده برداری از قسمت فوقانی محل سوراخکاری شده با استفاده از مته خزینه.

۲- برقوکاری(Reaming)

از برقو زنی برای دقیق تر کردن و پرداخت بدنه سوراخ ایجاد شده، استفاده می گردد.براى این منظور باید سوراخ را به اندازه ی 0.4 میلى متر کوچک تر از قطر اصلى سوراخکارى کرد و آنگاه با برقو به اندازه ی مورد نظر رسانید. برقو ها از نظر شکل ظاهری دارای شیار مستقیم و مارپیچ هستند.

برقو ها از نظر کاربرد به دو گروه دستی و ماشینی تقسیم می شوند. در برقو های دستی، با انطباق سوراخ مورد نظر بر برقو ثابت، برقوزنی آن صورت می گیرد.

در برقو زنی ماشینی، برقو ها هم از نوع ثابت و هم از نوع متغیر اند.در برقو متحرک به این دلیل که درگیری برقو با قطعه در زاویه ای مارپیچ صورت می گیرد، به دستگاه کمتر فشار می آید و به میزان هر مقدار درگیری ابزار با کار، بار برداشته می شود.

از مزایای برقو مارپیچی می توان به برقو برداری بهتر و ملایم تر اشاره کرد، همچنین برقو های مارپیچی کمتر قلاب می کنند.

ِ

 

ماشین های مته چند دسته اند؟

• ۱-دستی: در این نوع حرکت و دوران هم با نیروی برق و هم با نیروی دست فرد منتقل می شود.
• ۲-رومیزی
• ۳-ستونی

مته ها از نظر جنس چند دسته اند؟

• مته WS این نوع مته دمای ۲۰۰ درجه ی سانتی گراد را در هنگام براده برداری تحمل می کند.
• مته SS یا HSS این نوع مته دمای ۶۰۰ درجه ی سانتی گراد را در هنگام براده برداری تحمل می کند.
• مته HM این نوع مته دمای ۹۰۰ درجه ی سانتی گراد را در هنگام براده برداری تحمل می کند.

سوراخکاری با پانچ

برای بالا بردن دقت و سرعت عملیات سوراخکاری از پانـچ استفاده می شود . با داشتن دریل ستونی قادر به انجام سوراخکاری تا قطر ۶۰ میلیمتر می باشد.

ِ

ِ

ِ

بررسی انواع و اقسام سوراخ‌ کاری با دریل الکتریکی

ایجاد کردن یک حفره در داخل یک چوب ممکن است در ظاهر کاری ساده به نظر برسد. اما هنگام سوراخ‌کاری چوب‌هایی که سخت‌تر از سایرین هستند و یا حتی هنگام سوراخ‌کاری با زاویه‌ای مشخص و با عمقی معین، در این فرآیند به ظاهر ساده احتمال خطا قطعاً وجود خواهد داشت.

دقت در سوراخکاری نیز درست به اندازه‌ی هر مرحله‌ی دیگری از کار حائز اهمیت است. به عنوان مثال، سوراخکاریِ مربوط به اتصال دوبل اگر درست در وسط قسمت نرِ چوب انجام نگرفته و دارای عمق مورد نظر نباشد و یا اگر سوراخکاری مربوط به اتصال گوشه‌ایِ دوبل با درز فارسی، زاویه‌ی مناسب را نداشته باشد، درست به اندازه‌ی یک برش اشتباه و یا حتی مانند اتمامِ کار بی‌دقت و نه‌چندان جذاب، به کل فرآیند کار آسیب وارد خواهد کرد.

ِ

 

ِ

برای انجام بیشتر عملیات اجرا کار، قرارگیریِ صحیح ابزار و طریقه‌ی نگه‌داشتنِ آن امری حیاتی است. در حالی که برای دقت در سوراخکاری و عدم انحرافِ مته‌ی دریل از مسیر اصلی خود می‌توان تنها به دست خود متکی بود، برای این منظور وسایل و راه‌حل‌های دیگری نیز وجود دارد.

گیره‌های متنوعی برای دقت هر چه بیش‌تر در هنگام برش‌کاری در بازار موجود هستند. حتی می‌توان نمونه‌های مشابهی را در کارگاه ساخته و برای سوراخ‌کاری مستقیم و زاویه‌دار از آن استفاده نمود.

اگر از یک مته‌ی مارپیچ استفاده می‌کنید بهتر است پیش از شروع کار، نقطه‌ی وسط سوراخ را با استفاده از سوراخ‌کنِ دستی اندکی به سمت داخل فشار داده تا از لیز خوردن مته هنگام سوراخ‌کاری جلوگیری شود.

همچنین به منظور پیشگیری از کنده‌شدن و شکستن تراشه‌های سطحیِ چوب هنگام خروج مته از سمتِ دیگر قطعه کار، بهتر است یک تکه چوب زیر قطعه کار قرار داده شود (با کمک گیره به میز مهار شود). برای ایجاد نهایت دقت در سوراخ‌کاری بهتر است در شروع کار از سرعت بالای دریل خودداری نمائید.

ابتدا با سرعت پایین‌تر کار را آغاز کرده و سپس با پیش‌روی در چوب سرعت دریل را افزایش دهید. میزان عمق برش را نیز می‌توان به سادگی و با چسباندن تکه‌ای چسب کاغذی و یا چسب برق روی مته (به اندازه‌ی مورد نظر) کنترل نمود.

سوراخ‌کاریِ مستقیم یک حفره با دریل دستی

استفاده از یک قطعه چوبِ کنج‌دار و یا یک گونیا، و قرار دادن آن بر روی قطعه‌ی کار، به حفظ زاویه‌ی عمود میان مته‌ی دریل و قطعه کار کمک خواهد کرد. برای استفاده از گونیا، آن را روی پایه قرار داده، به صورتی که خط‌کش آن رو به بالا بایستد.

نوک مته را در محل مورد نظر قرار داده و سپس بدنه‌ی مته را با خط‌کشِ گونیا تراز می‌نمائیم. در حین سوراخ کردن نیز می‌بایست از موازی بودنِ مته با خط‌کشِ گونیا اطمینان حاصل نمود.

 

ِ

برای استفاده از یک قطعه چوب کمکی، می‌بایست قسمتی از آن را با زاویه‌ی ۹۰ درجه برش داده و جدا کرد تا گوشه‌ای از قطعه چوب مورد نظر حالت کنج‌دار پیدا کند.

نوک مته را در محل مورد نظر برای سوراخ‌کاری قرار داده و قسمتِ کنج‌دار قطعه‌ی چوب کمکی را به بدنه‌ی مته مماس نموده و در همان حالت آن را به کمک پیچ‌دستی یا گیره به قطعه کار می‌بندیم.

سپس با حفظ تماس بین مته و قسمتِ کنج‌دار قطعه‌ی کمکی عملیات سوراخ‌کاری را انجام می‌دهیم.

ِ

 

سوراخ‌کاری عمیق و عریض

برای سوراخ‌کاری تا قطر ۳ سانتی‌متر از مته برگی و برای سوراخ‌های عریض تر از مته گرد بُر استفاده می‌شود. در هر دو صورت، نقطه‌ی شروع سوراخ‌کاری را با سوراخ‌کنِ دستی روی سطح چوب سوراخ می‌کنیم تا نوک مته در آن گیر کرده و از لغزش آن در شروع کار جلوگیری شود.

همواره باید به خاطر داشت که عملیات سوراخ‌کاری می‌بایست با سرعت کم آغاز شده و با فرورفتنِ مته در چوب، سرعتِ دستگاه افزایش داده شود. ضمن اینکه در حین کار با هر دو مته، لازم است دریل با هر دو دست مهار شود.

ِ

ِ

برای سوراخ‌کاری عمیق و با اندازه‌ی بیش از طول مته، می‌بایست از دو طرف قطعه کار، سوراخ‌هایی هم راستا ایجاد نمود. لازم به ذکر است که عمق سوراخ طرف اول باید بیش از نصف عمق مورد نظر باشد.

اندازه‌گیری‌های دقیق و تمرکز روی مشخص نمودن مرکز سوراخ‌ها در طرفین پیش از شروع کار و همچنین در حین انجام سوراخ‌کاری نیز در حفظ پایداری دستگاه و عدم خروج مته از راستای مورد نظر بسیار حائز اهمیت است.

ِ

 

عریض‌‎تر کردنِ حفره‌ها

به منظور عریض‌تر کردنِ حفره‌ای که با استفاده از یک مته‌ی نوک‌تیز یا یک مته‌ی برگی ایجاد شده است، می‌بایست قطعه چوبی را در زیر قطعه کار قرار داده و سپس یک تکه چوب مربوط به اتصال دوبل را -که هم‌اندازه‌ی قطر سوراخ ایجادشده می‌باشد- با چکش چوبی درون سوراخ قرار دهید تا با سطح قطعه کار هم‌تراز گردد. وسط چوب دوبل را علامت‌گذاری کرده و با مته سوراخ جدید را ایجاد نمائید.

ِ

 

ِ

سوراخ‌کاری پیچ‌ها و اتصالات

پیچاندن یک پیچ در یک چوب سخت بدون سوراخ‌کاری اولیه ممکن است باعث ترک‌خوردن و شکستگی چوب و یا شکستن سر پیچ شود. بسته به اینکه پیچ تا چه عمقی در چوب فرو می‌رود، تا ۴ مرحله سوراخ‌کاری با قطرهای متفاوت و در امتداد یکدیگر نیاز خواهد بود.

اگر می‌خواهید پیچ درست هم‌تراز با سطح نهایی چوب بسته شود، می‌بایست قسمت بالای سوراخ به کمک مته خزینه سوراخ شده و برای سر پیچ نیز عمق بسیار اندکی در نظر گرفته شود. به منظور حفظ بالاترین کیفیت، لازم است خزینه‌ی ایجاد شده تنها اندکی کوچک‌تر از ابعاد پیچ باشد تا پیچ در سوراخ محکم و بدون حرکت قرار گیرد.

اگر می‌خواهید پیچ در زیر سطح چوب قرار گرفته و پنهان شود، لازم است سوراخ‌کاریِ مربوط به خزینه عمیق‌تر انجام بگیرد تا بین سر پیچ تا سطح چوب فاصله‌ای باقی بماند.

البته برای سوراخ‌کاریِ خزینه دو راه وجود دارد؛ راه ساده‌تر استفاده از مته‌ی خزینهاست. اما در صورت در اختیار نداشتن مته‌ی خزینه می‌توان برای هر مرحله سوراخ‌کاری از مته‌های معمولی با اندازه‌های متفاوت استفاده نمود.

روشهای سوراخکاری عمیق:

روش سوراخکاری Single Lip:

روش سوراخکاری Single Lip یاELB) ) در رنج قطر 0.7 تا 40 میلیمتر کاربرد دارد. روغن خنک کاریKSS) ) در درون ابزار جریان دارد. مخلوط روغن و پلیسه از راه شیارطولی که بر روی شفت خارجی ابزار وجود دارد خارج میشود.

طرح ابزار:

• بوش فولادی برای کلمپ کردن ابزار
• لوله فولادی
• نوک کاربایدی و لبه برشی

روش سوراخکاری STS/BTA :

روشBTA  : مناسب برای سوراخکاری عمیق با تغذیه خارجی روغن خنک کاری تا قطر سوراخکاری حدود 400 میلیمتر. این روش همچنین تحت عنوان سوراخکاری STS ( سیستم تک لوله ای) نیز شناخته میشود.

روغن خنک کاری ( (KSS از بیرون، مابین دیوراه سوراخ و لوله سوراخکاری تغذیه میگردد. پلیسه ها از داخل لوله سوراخکاری به بیرون هدایت میشوند.

روش سوراخکاری Ejector :

روش سوراخکاری Ejector در رنج قطر 18 تا 250 میلیمتر کاربرد دارد. روغن خنک کاری از بین لوله سوراخکاری و یک لوله داخلی ( سیستم دو لوله ای) تغذیه میگردد.

روغن سوراخکاری از نوک سوراخکاری ابزار خارج میشود و به همراه پلیسه ها از طریق لوله داخلی بر میگردد

 

ابزارهای سوراخکاری عمیق:

ابزارهای Single Lip  از قطر 0.7 تا 50 میلیمتر و ابزارهای Single Lip در طرح های مختلف موجود هستند.

تفاوت اصلی ابزارهای تک لبه ای braze بر روی لبه برشی آن میباشد. شامل ابزارهای تک لبه ای کاربایدی و همچنین آخرین تکنولوژی در این زمینه ابزارههای تک لبه ای سرعت بالا

 

دستورالعمل ایمنی دستگاه دریل

نکات ایمنی:

1- دقت کنید که زوایای مته صحیح و مته در مرکز سه نظام قرار گرفته باشد.

2- هنگام استفاده از مته با قطر های کوچک و بزرگ ،سرعت دوران ماشین را متناسب با قطر آن تنظیم نمایید.

3- آچار سه نظام را قبل از روشن کردن ماشین از روی سه نظام بردارید.

4- هیچ وقت قطعه کار را توسط دست نگه ندارید ، آنرا روی میز توسط گیره محکم کرده  ،سپس آنرا سوراخ کنید.

5- هنگام عوض کردن قطعه کار مطمئن شوید ماشین از حرکت ایستاده است  تا شخص دیگری ندانسته مبادرت به روشن کردن نکند.

6- اگر قطعه کار در نتیجه قلاب کردن شروع به چرخیدن کرد، سعی نکنید آنرا با دست نگه دارید ،ماشین را خاموش کرده و کار را دوباره محکم کنید.

7- اگر مته در کار گیر کرد ابتدا ماشین را خاموش کنید سپس آنرا با دست در جهت عکس چرخاندن بیرون آورید

8- از نزدیک کردن سر وگردن خود به سه نظام خودداری نمایید ،زیرا باعث خفه شدن یا شکستگی سر و گردن می شود.

9- هنگام کار با ماشین مته ،لباس کار چسبیده به تن بپوشید و آستین های خود را از داخل بالا بزنید ،زیرا در هنگام انجام کار ممکن است لبه آستین لای تیغه های مته گیر کند و باعث کشیده شدن دست کارگر به داخل دستگاه شده و موجب شکستگی استخوان و یا جراحات شدید دیگر در دست گردد.

10- قبل از شروع کار با ماشین مته ، شال گردن ،کروات ،ساعت مچی ،انگشتر را از خود دور کنید ،زیرا هنگامی که برایایجاد سوراخ روی دستگاه خم می شوید ممکن است ناگهان قسمتی که آویزان است ،به لبه مته گیر کرده و به دور آن پیچده و به شدت کشیده می شود و چنانچه بلافاصله دستگاه خاموش نشود باعث خفه شدن فرد می شود.

11- هنگام کار با ماشین مته ، دستکش به دست نکنید ،زیرا ممکن است نوک انگشتان دستکش به تیغ مته گیر کند و دست فرد به سمت دستگاه کشیده شود و باعث قطع یا شکسته شدن انگشتان شود،

12- استفاده از سربند برای کسانیکه موهای بلند دارند الزامی است.

13- هرجسمی را که می خواهید با دستگاه مته سوراخ کنید باید آنرا روی میز دستگاه محکم کنید تا نوک مته در حال چرخش آنرا به سمتی پرتاب نکند و موجب آسیب دیدگی شما نگردد.

14- قبل از اینکه جسمی را روی صفحه دستگاه برای سوراخ کردن قرار دهید، دستگاه را از کار بیندازید ،زیرا هنگام جابجا کردن و قرار دادن قطعه بر روی میز کار مته ،امکان دارد آستین دست شما که بالا زده شده است به مته گیر کند و لای مته و سه نظام کشانده شود و در نتیجه سینه و سر فرد به سختی مجروح خواهد شد.

15- هیچ وقت نباید آچار سه نظام را روی سه نظام مته گذاشت ، زیرا هنگام چرخش مته به خارج پرتاب می شود و فرد را زخمی می نماید و حتی ممکن است آچار به شدت به سر وصورت برخورد کندو موجبات خونریزی مغزی و مرگ را فراهم آورد.

16- هنگام سوراخ کردن اجسام ، به خصوص اجسام ترد و شکننده ، عینک حفاظتی به چشم بزنید ، در غیر این صورت ممکن است براده ای از جسم خارج شده و به چشم اصابت کند و باعث جراحت و یا کوری شود.

17- برای جمع کردن براده های روی میز باید از برس مخصوص استفاده نمود و نباید از دست جهت این کار استفاده کرد ، زیرا مجروح شدن دست توسط براده های فلزی ، با توجه به آلودگی آنها امکان بروز بیماریهایی نظیر کزاز را بوجود می آورد .

18- برای انجام هر کاری از قبیل روغنکاری ،تعمیر یا تغییر مکان و غیره …،دستگاه مته باید خاموش باشد.

19- از گوشی ایرماف برای حفاظت از سیستم شنوایی استفاده کنید.